Học kỹ năng chưa bao giờ là đủ!

Ở Việt Nam, chúng ta thường nghe rất nhiều về “kỹ năng” – kỹ năng giao tiếp, làm việc nhóm, thuyết trình, quản lý thời gian,… Các khóa học kỹ năng mọc lên như nấm, được quảng bá rầm rộ. Nhưng kỹ năng không bao giờ có thể phát huy tác dụng thật sự khi không có một thái độ đúng.

Vì sao kỹ năng là chưa đủ?

Hãy thử nghĩ về kỹ năng giao tiếp. Chúng ta có thể học cách lắng nghe, đặt câu hỏi, phản hồi hay sử dụng ngôn ngữ cơ thể. Nhưng nếu thiếu thái độ cởi mở và tinh thần tôn trọng người khác, những “kỹ thuật” đó sẽ trở thành gượng ép – thậm chí giả tạo. Nó giống việc một người có thể gật gù lắng nghe, nhưng trong lòng vẫn khinh thường hoặc phớt lờ ý kiến đối phương.

Tương tự, làm việc nhóm là kỹ năng được nhắc đến rất nhiều. Nhưng kỹ năng chia việc, điều phối hay giải quyết xung đột sẽ chẳng giúp ích được gì nếu nhóm không chia sẻ mục tiêu chung, không tin tưởng nhau, không tôn trọng sự khác biệt hoặc không có tinh thần trách nhiệm. Khi thái độ sai, kỹ năng trở thành “hình thức”, và không bao giờ tạo ra kết quả thật sự.

Bài học từ phương Tây

Ở nhiều nước phương Tây, trẻ em được giáo dục về thái độ từ rất sớm. Họ được học cách tôn trọng ý kiến người khác, cách chia sẻ, phản biện xây dựng và cách hợp tác trong lớp học. Đây không chỉ là môn học, mà là một phần của văn hóa học đường.

Khi thái độ hợp tác đã hình thành như một phản xạ, việc học kỹ năng trở nên tự nhiên và hiệu quả. Kỹ năng chỉ là “công cụ” để biến những giá trị đã có sẵn thành hành động cụ thể. Có thể đó là lý do vì sao ở phương Tây, khi nói đến kỹ năng, người ta ít phải loay hoay với câu chuyện “ý thức” như ở ta.

Chúng ta cần làm gì?

Thay vì chỉ tập trung vào việc “dạy kỹ năng”, có lẽ chúng ta cần xây dựng thái độ trước tiên. Một số thứ quan trọng gồm:

• Cởi mở – Sẵn sàng lắng nghe và chấp nhận sự khác biệt
• Tôn trọng – Coi trọng giá trị và cảm xúc của người khác
• Trách nhiệm – Làm chủ lời nói và hành động của mình

Lời kết

Đào tạo kỹ năng là quan trọng, nhưng đừng quên rằng nó chỉ là một phần trong bức tranh tổng thể. Nếu thái độ chưa đúng, kỹ năng khó tạo ra sự thay đổi thật sự. Có lẽ đã đến lúc chúng ta nói nhiều hơn về việc bồi dưỡng thái độ, từ gia đình đến nhà trường và môi trường làm việc, để những kỹ năng được học có “đất” để nảy mầm.

Trần Trí Dũng